( Drie maanden eerder geschreven)
Verdrietig kijk ik naar mijn moeder en zij kijkt naar mij. Ik kijk maar ik zie haar niet. Ik wil haar zien maar ze is er niet meer. Ze zit voor mij en ik houd haar hand vast. Ik probeer contact met haar te maken. Zij kijkt naar mij, maar kijkt dwars door mij heen. Ze heeft geen enkel idee dat ze naar haar zoon kijkt. Ze kijkt wel. maar ze ziet niets.

De lege blik van iemand met de ziekte van Alzheimer. Een slopend proces van inmiddels zes jaar. Alles wat geweest is, is weg. Er is niets meer. Pa…pappapappaaaappppaa is nog het enige wat ze kan zeggen. De lege en holle ogen die ik zie zijn verschrikkelijk om naar te kijken. Ingevallen, mager en wat ik zie is niet prettig om naar te kijken. Wat ik zie heeft niets meer te maken met mijn ferme, daadkrachtige en vooral lieve moeder van vroeger. Dat Alzheimer de geest sloopt is bekend maar ook de buitenkant word ernstig veranderd.

Ik kijk (on)gelukkig naar iemand die niet lang meer te leven heeft. Je kunt het zien in haar ogen. Ogen zijn immers een spiegel van de ziel. En ook al kan ze dan nauwelijks meer praten, haar ogen zeggen:” Help! haal me hieruit, haal mij uit deze dwaze wereld waarin ik rond dwaal in mijn eigen hersenen”. Ze is boos en kwaad al zes jaar lang. Iets in haar hersenen/geest weet dat het niet goed is zoals ze is. En helaas kan ik dat heel duidelijk zien.

Gelukkig heb ik nog mijn herinneringen aan goede tijden en ik heb foto’s. Portret foto’s van mijn moeder in betere tijden.

Bovenstaande foto heb ik anderhalf jaar geleden gemaakt. Ook toen was mijn moeder al heel ver weg verdwaald in haar eigen geest… Ik heb alle zeilen moeten bijzetten om haar nog één keer waardig op de foto vast te leggen. Niet voor haar, maar puur voor mijzelf. Een soort aandenken aan hoe ze ooit geweest is maar al lang niet meer was. De foto is slechts een suggestie van wat ooit is geweest. Vandaag op de dag van haar overlijden ben ik er nog blijer mee. Hier achter mijn bureau, tijdens het typen van deze blog, kijk ik nog eens heel goed naar mijn lieve moedertje die er nu niet meer is en nu eindelijk haar rust heeft gevonden.

Duizend kilometer heb ik gereden om afscheid van haar te nemen (drie maanden geleden). Duizend kilometer had ik de tijd om heel goed na te denken. Wat ga ik zeggen? Wat doe ik wel en wat niet? Ik bedenk me dat ik zeker niet moet zeggen dat ik speciaal gekomen om haar voor de laatste keer gedag te zeggen. Ik bedacht me al rijdende dat ze misschien wel kan begrijpen wat er gezegd wordt, maar niet kan reageren. Dus nee, ik ga niet zeggen dat ik…. nee ik zeg alleen:” Hallo mam, ik kom weer eens even gezellig bij je langs, hoe is het met je?”

Eén jaar voor bovenste foto moest ik deze foto van mijzelf maken. We waren nog in staat om een redelijk gesprek te voeren. Het was een gesprek op een bankje in een parkje in Dordrecht. Het was één van haar laatste volkomen heldere momenten. Ze huilt. We hebben een gesprek over haar ziekte. Een open en eerlijk gesprek. Ze weet dat ze de strijd aan het verliezen is. Er is geen weg meer terug. Alles wat ze lief heeft verliest ze beetje bij beetje.

En nu? Nee, geen foto’s meer. De herinnering aan mijn moeder en één mooie laatste foto is genoeg. Oh wat ben ik blij dat ik die gemaakt heb, hoe moeilijk het ook was om mijn moeder nog één keer waardig te portretteren, gelukkig heb ik het destijds wel gedaan. Zaterdag zal hij aan haar voeteneinde staan boven op haar kist.

Lieve, lieve mama, ik mis je, maar dat deed ik al heel lang. Niet omdat je niet wilde maar je kon niet meer. Ik ben blij dat je eindelijk je rust hebt gevonden. Ik wil je bedanken voor alles wat je voor me gedaan hebt. Dankzij jou, Jitse en Henk ben ik wat ik ben. Een goed en gepassioneerd mens. Dank je wel vanuit het diepst van mijn hart. En je foto zal ik koesteren en er altijd nog weer naar kijken als ik je weer even wil zien. En de laatste foto hieronder was letterlijk de laatste die ik destijds van je gemaakt heb. Dag lieve, lieve mama ik hou van je….

Els van Avezaath 11 augustus 1942 - 5 augustus 2015